سابقه ديرينه “تعارض منافع” در نظام سلامت و “قانوني” كه نيست

در مصاحبه اي با ايواره ، دكتر مينا فروزنده گفت: منابع علمي تعارض منافع را شرايطي تعريف مي كنند كه منافع اوليه با منافع ثانويه در تضاد باشد يا با آن منافات داشته باشد و شخصي كه در اين موقعيت است موظف است منافع اصلي را انتخاب كند. مزاياي ثانويه را انتخاب كنيد يا به آنها فكر كنيد. تضاد منافع و بروز چنين شرايطي در هر كلاس و حرفه اي رخ مي دهد ، حتي در زندگي شخصي ، اين وضعيت اغلب براي افراد رخ مي دهد.

وي افزود: در سيستم سلامت ، ارائه دهندگان خدمات بهداشتي از جمله پزشكان ، پرستاران ، پيراپزشكان و تمام زمينه هاي علوم پزشكي كه در سيستم بهداشت حرفه اي هستند ، در شرايطي قرار دارند كه منافع اوليه با منافع ثانويه مغايرت دارد. منافع اصلي در سيستم بهداشتي منافع ذي نفعان است كه ممكن است بيمار يا موضوع باشند و تحقيقاتي را انجام دهند كه به نفع آنها باشد. منافع ثانويه در سيستم بهداشتي همان منافع شخصي ارائه دهندگان خدمات است و اگر اين منافع اصلي با منافع ثانويه در تضاد باشد و شرايطي بوجود آيد كه پزشك مجبور شود يكي از اين دو را انتخاب كند ، تعارض منافع رخ مي دهد.

اين اخلاق پزشكي درمورد نمونه هاي تعارض منافع در سيستم بهداشتي اظهار داشت: در قسمت درمان مي توان به مسئله خوردن سهام اشاره كرد كه اين يك چالش است. فرض كنيد بيمار به پزشك خود مراجعه كرده و اقدامات درماني و تشخيصي براي ارجاع بيمار به پزشك يا آزمايشگاه ديگر جهت بهبودي به وي داده مي شود. اگر در اين مرحله پزشك به علايق خود فكر كند ، بيمار را به آزمايشگاه يا پزشكي كه با او قرارداد دارد ارجاع مي دهد و براي هر بيمار درصد يا هديه و فرصتي ويژه به پزشك اختصاص مي دهد. اين امر منافع اوليه و حق بيمار را در انتخاب كاهش مي دهد و بر سود ثانويه تأكيد مي كند.

وي نمونه ديگري از تضاد منافع را اقدامات تبليغاتي شركت هاي دارويي ذكر كرد و ادامه داد: بهترين راه تبليغ داروها ، مكمل ها و وسايل پزشكي از طريق پزشكان و توصيه هاي بيماران از سوي پزشكان است. بعضي اوقات اين داروها توسط شركت هاي دارويي رايگان در اختيار پزشك قرار مي گيرند و پزشك مي تواند بيمار را به تجويز اين داروها به روش هاي مختلف مانند هداياي ويژه ، سفرهاي رايگان به خارج از كشور و … به بيمار ترغيب كند. در اينجا ممكن است منافع ثانويه پزشك با حق طبيعي بيمار به چالش كشيده شود. اولين اصل در يك بحث حرفه اي كه كدهاي اخلاقي آن مشخص است ، ترجيح منافع بيمار بر منافع پزشك است. يعني بيمار بايد توجه داشته باشد كه بر اساس شرايط جسمي و باليني و هزينه هايي كه ممكن است بپردازد ، داروهاي مختلفي براي بيماري وي وجود دارد و ما بايد به او بدهيم به او حق انتخاب بده

اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي ايران ، افزود: در زمينه تحقيقات بهداشتي ، ممكن است بحث تعارض منافع وجود داشته باشد. در اين حالت ، بيمار يا فرد سالم را بدون اطلاع وي به عنوان يك موضوع درگير مطالعه مي كنيم و به جاي اينكه به علايق بيمار فكر كنيم ، برخي هزينه هاي پروژه تحقيقاتي را از وي مي گيريم. اين به عنوان مثال ، در روند درمان بيمار ، MRI بدون نياز به وي براي او نوشته مي شود و تنها هدف تحقيق است.

او اشاره كرد كه تضاد منافع در سيستم سلامت سابقه طولاني داردوي افزود: تضاد منافع موضوعي است كه براي بيشتر افراد در اين زمينه به وجود مي آيد ، به عنوان مثال يك متخصص گوارش كولونوسكوپ را در نزديكي مطب قرار داده است. چنين شرايطي براي همه افراد در سيستم بهداشتي پيش مي آيد اما شدت آن متفاوت است. بعضي اوقات تعارض منافع اندك است و به بيمار و حقوق وي آسيب نمي رساند. در همان زمان ، پزشك مزاياي ثانويه به دست مي آورد ، اما گاهي اوقات با شدت بالا تعارض منافع رخ مي دهد و به مشتري آسيب مي رساند.

فروزنده اعلام كرد هيچ قانوني به عنوان قانون تعارض منافع در زمينه بهداشت وجود ندارد ، او گفت: در اين زمينه كدهاي اخلاقي وجود دارد ، اما ما قوانين رسمي به عنوان ضمانت اجراي اين كدها نداريم؛ در عين حال ، ما به فرايندهاي سازماني نياز داريم و ورود سازمان پزشكي به اين حوزه ضروري است. موضوع گسترده است. كل خانواده رشته هاي پزشكي و پيراپزشكي ، شركت هاي دارويي ، شركت هاي تجهيزات پزشكي و … در كنار بيماران يا متقاضيان خدمات بهداشتي هستند. وضع قوانين نياز به تلاش زيادي دارد. از طرف ديگر پزشكان به سوگند بقراط سوگند ياد مي كنند و آنها بايد تا حد ممكن اين تعارضات منافع را برطرف كنند ، به تعهدات خود پايبند باشند و اصول اخلاقي را نقض نكنند. رعايت كدهاي اخلاقي در موضوع تعارض منافع مستلزم فرهنگ سازي در اين زمينه است.

مدير گروه اخلاق پزشكي دانشگاه علوم پزشكي ايران با تأكيد بر لزوم آموزش براي كاهش تعارض منافع ، اظهار داشت: تحصيلات از سطح بسيار پايين و دانشجويان سال اول پزشكي مهم است. دوره هاي اخلاق پزشكي را بايد در دانشگاه ها جدي گرفت. از طرف ديگر ، تدوين كدهاي اخلاقي جداگانه و خاصي براي هر بخش براي جلوگيري از تضاد منافع ضروري است. توضيح نوع رابطه بين متخصصان بهداشت با يكديگر يا شركت هاي دارويي و غيره اين روش ديگري براي حل تعارض منافع است.

انتهاي پيام